~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Οι ’Ελληνες…δέχονται όλους τους αδικημένους ξένους και όλους τους εξωρισμένους από την πατρίδα των δι’ αιτίαν της Ελευθερίας». Ρήσεις του Ρήγα Βελεστινλή
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

!!

!!
Άνθρωποι και Φύση πάνω από τα κέρδη

~


Αυτός που αγωνίζεται μπορεί να χάσει, όμως αυτός που δεν αγωνίζεται ήδη έχει χάσει.

Bertolt Brecht, 1898-1956, Γερμανός συγγραφέας

Η Φωτό Μου

Καθημερινά... με τον Πάνο Αϊβαλή // Επικοινωνία στο email: kepeme@gmail.com

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
ΕΛΛΑΔΑ - ΜΝΗΜΕΙΑ - Αρχαιολογικοί χώροι - Ελληνικός Πολιτισμός - "Η συμφιλίωση των πολιτισμών περνά μέσα από την οικουμενικότητα της Παιδείας"
.................................................................~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Τελευταίες Ειδήσεις

Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 2015

Το χριστουγεννιάτικο τραπέζι των Κρητών μεταναστών στην καινούργια πατρίδα τους, στα 1920


Μετανάστες- Κρήτες- Ελληνες- Χριστούγεννα

Όπως σημείωνε η συγγραφέας, οι Έλληνες μετανάστες δεν γνώριζαν το χριστουγεννιάτικο δένδρο, το οποίο διακρίνεται ανάμεσα στους συμμετέχοντες στη γιορτή, και το έμαθαν στην Αμερική.
Το γλέντι γίνεται στο σπίτι του Gregory Halles, που προφανώς έχει μετατρέψει προς το... πιο "αμερικανικό" το επώνυμό του. Δεν αναφέρονται ονόματα καλεσμένων. Αριστερά στον τοίχο μπορούμε να διακρίνουμε μια φωτογραφία κάποιας γυναίκας, προγόνου των ενοίκων του σπιτιού. Επίσης ένα κλουβί με πουλί, δεξιά πάνω! Ίσως είναι τα στοιχεία που θυμίζουν την μακρινή πατρίδα!

Κυριακή 20 Δεκεμβρίου 2015

Πώς οι Αιγυπτιώτες έγιναν σταδιακά ξένοι σε ένα περιβάλλον υπό μετασχηματισμό

Η αλήθεια για τους Αιγυπτιώτες

ntalachanis.jpg


«Οταν άρχισε η έξοδος, η Αίγυπτος για πολλούς Ελληνες είχε ήδη “χαθεί”», 

γράφει ο ιστορικός Aγγελος Νταλαχάνης | ΜΑΡΙΟΣ ΒΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
Διωγμός ή αποχώρηση; Επαναπατρισμός ή μετανάστευση; Διαρροή ή αποσυμφόρηση; Μεγαλεία και πλούτη ή μήπως φτωχολογιά και ανεργία; Κοσμοπολιτισμός ή μήπως εθνοκεντρισμός; Ποια είναι η πραγματική ιστορία των Αιγυπτιωτών;
Σκηνή δρόμου σε κωμόπολη στην Ανω ΑίγυπτοΣκηνή δρόμου σε κωμόπολη στην Ανω Αίγυπτο | 
Το βιβλίο του Αγγελου Νταλαχάνη «Ακυβέρνητη Παροικία. Οι Ελληνες στην Αίγυπτο από την κατάργηση των προνομίων, στην έξοδο 1937-1962» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) είναι η πρώτη ιστορική μελέτη, στα ελληνικά, που διαλύει τα στερεότυπα για τους λαμπερούς Αιγυπτιώτες, διαψεύδει τα απλοϊκά σχήματα για το πώς «χάσαμε» την Αίγυπτο, και ανατρέπει την κυρίαρχη αντίληψη που παραλληλίζει το τέλος τής εκεί ελληνικής παροικίας με το δράμα του 1922.
Κι όλα αυτά, εισάγοντας μια διαλεκτική προσέγγιση που έμμεσα παραπέμπει και στη σημερινή μεταναστευτική κρίση.
Η ελληνική παροικία υπήρξε έως το 1962 η πολυπληθέστερη ξένη παρουσία στην Αίγυπτο. Το 1937, όταν οι Αιγύπτιοι (χωρίς τους νομάδες) ήσαν 15.734.170, οι Ελληνες υπήκοοι ήσαν 68.559.
Ομως πριν αρχίσει η μαζική έξοδός τους στα τέλη του 1960, η ελληνική παρουσία είχε ήδη μειωθεί κατά το 1/3 περίπου, και περιοριζόταν σε 47.673 Ελληνες υπήκοους στους οποίους θα πρέπει να προσθέσουμε και ένα μικρότερο αριθμό Αιγυπτιωτών με άλλη υπηκοότητα.
Ο Νταλαχάνης, που αντλεί τα συμπεράσματά του από ανέκδοτες αρχειακές πηγές και όχι από μαρτυρίες, έχει εμπλουτίσει το βιβλίο του με πλήθος στατιστικούς πίνακες. Και ζωντανεύει με γλαφυρό τρόπο το πολιτικό και ιστορικό πλαίσιο που οδήγησε σταδιακά τους περισσότερους Αιγυπτιώτες μακριά από την Αίγυπτο.
Το «τέλος εποχής» αρχίζει γι’ αυτούς το 1937, μας λέει, με την κατάργηση των διομολογήσεων, οι οποίες παρείχαν φορολογικά, νομοθετικά και δικαστικά προνόμια σε ξένους, ευνοώντας έτσι τις επιχειρηματικές δραστηριότητες (και) των Αιγυπτιωτών Ελλήνων.
Ορόσημα όμως είναι και το πραξικόπημα των Ελεύθερων («εκσυγχρονιστών») Αξιωματικών το 1952, και φυσικά η άνοδος στην εξουσία του Νάσερ, ο οποίος από το 1954 βάζει την Αίγυπτο σε δυναμική τροχιά. Μια τροχιά πλήρους ανεξαρτησίας με την οποία η ελληνική παροικία δυσκολεύτηκε να συντονιστεί.
«Οταν άρχισε η έξοδος, η Αίγυπτος για πολλούς Ελληνες είχε ήδη “χαθεί”», γράφει ο Νταλαχάνης. Και μεταξύ άλλων αποκαλύπτει ότι μεταπολεμικά είχε στηθεί ένας ολόκληρος μηχανισμός για να προωθήσει τη μετανάστευση των Αιγυπτιωτών, στο πλαίσιο του οποίου δόθηκαν δάνεια σε χιλιάδες απόρους (3.440 από το 1951 έως το 1961), προκειμένου να μεταναστεύουν μακριά τόσο από την Αίγυπτο όσο και από την Ελλάδα.
Φωτίζοντας τη μεγάλη εικόνα, ο Νταλαχάνης σημειώνει λοιπόν ότι: «Η αποχώρηση των Αιγυπτιωτών εντάσσεται στις ευρύτερες μετακινήσεις πληθυσμών οι οποίες συνδέονται με τρεις εξελίξεις: τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το τέλος των αποικιακών αυτοκρατοριών και τον Ψυχρό Πόλεμο».
Σε αυτό το ρευστό τοπίο και ενώ διαμορφώνονταν καινούργιοι κοινωνικοπολιτικοί συσχετισμοί η παροικία αντέδρασε με αντιφατικούς τρόπους και παγιδεύτηκε στις αλληλοσυγκρουόμενες στρατηγικές της ηγεσίας της και του ελληνικού κράτους.
Ετσι, «βρέθηκε ακυβέρνητη στο χρονικό σημείο μετάβασης της Αιγύπτου από τις αυτοκρατορίες (οθωμανική και βρετανική) στο αιγυπτιακό έθνος-κράτος».
«Ακυβέρνητη Παροικία»
Ο Αγγελος Νταλαχάνης θα παρουσιάσει τη μελέτη του «Ακυβέρνητη Παροικία» στις 11 Ιανουαρίου στο κεντρικό κτίριο του Μουσείου Μπενάκη με ομιλητές τον Χρήστο Χατζηιωσήφ, τον Κωστή Καρπόζηλο και τον Νικόλα Βουλέλη.

Ανεπιθύμητοι πάροικοι και μεταναστευτική στρατηγική

• Τα αποικιακού τύπου προνόμια, που απολάμβανε η ελληνική παροικία στην Αίγυπτο, καταργήθηκαν σταδιακά από το 1937 έως το 1949. Ωστόσο, το κυρίαρχο αφήγημα των Αιγυπτιωτών είναι ότι τους έδιωξαν τα μέτρα του Νάσερ, ο οποίος εξέφρασε τις ελπίδες του αιγυπτιακού λαού για ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη έπειτα από χρόνια βρετανικής επικυριαρχίας στην Αίγυπτο. Τι συνέβη πραγματικά;
Οχι, δεν τους έδιωξε ο Νάσερ. Ο Νάσερ έδιωξε τους Βρετανούς, τους Γάλλους και εύπορους Εβραίους μετά τη στρατιωτική εισβολή της Βρετανίας, της Γαλλίας και του Ισραήλ κατά την κρίση του Σουέζ (1956), και μάλιστα δήμευσε τις περιουσίες τους.
Αλλά η περίπτωση των Αιγυπτιωτών είναι πολύ διαφορετική. Η έρευνά μου δείχνει ότι ο Νάσερ αντιμετώπιζε ευνοϊκά την παροικία. Υπάρχουν κι άλλες, σχετικά πρόσφατες, μελέτες όπως του Αλέξανδρου Καζαμία και του Αντονυ Γκόρμαν που καταρρίπτουν την άποψη περί διωγμού των Ελλήνων από τον Νάσερ.
Η αποχώρηση των Ελλήνων από την Αίγυπτο είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα που εξελίχθηκε σε βάθος δεκαετιών. Ούτε ξεκίνησε ούτε ολοκληρώθηκε με την έξοδο των αρχών της δεκαετίας του 1960. Η μαζική αποχώρησή τους, όμως, συνδέθηκε εκ των πραγμάτων με τον Νάσερ, στο πρόσωπο του οποίου δαιμονοποιήθηκε η σοσιαλιστικού τύπου πολιτική εθνικοποιήσεων που εκείνος εφάρμοσε μετά το 1960.
Μια πολιτική πάντως που οικονομικά έθιξε άμεσα ένα πολύ μικρό ποσοστό Ελλήνων. Για να το πω κι αλλιώς, η έξοδος των Ελλήνων από την Αίγυπτο δεν έχει σχέση με τη γνωστή βιβλική ιστορία. Στην περίπτωσή τους δεν υπήρξε διώκτης αλλά ούτε και «Γη της Επαγγελίας», καθώς η Ελλάδα στη διάρκεια όλης της μεταπολεμικής περιόδου δεν επιθυμούσε να τους υποδεχτεί.
• Πώς εξηγείτε το ότι το ελληνικό κράτος προσπάθησε να αποτρέψει την παλιννόστηση των Αιγυπτιωτών το ’50 και το ’60; Είναι οικονομικοί οι λόγοι, όπως αυτοί που προβάλλονται σήμερα για τους μετανάστες;
Οικονομικοί, ναι, αλλά όχι μόνο. Και δεν ισχύει ότι προσπάθησε να αποτρέψει την άφιξη στην Ελλάδα όλων των Αιγυπτιωτών. Μετά τον πόλεμο, και ειδικά μετά τον Εμφύλιο, το επίσημο κράτος επιθυμούσε να έρθουν να επαναπατριστούν όσοι Αιγυπτιώτες είχαν οικονομική άνεση ή μπορούσαν να συμβάλουν με τα κεφάλαιά τους στην ανάπτυξη.
Τους υπόλοιπους, όμως, τους έβλεπε με μισό μάτι. Κι αυτοί ήσαν η συντριπτική πλειονότητα των Αιγυπτιωτών, πολλοί από τους οποίους ήθελαν να έρθουν στην Ελλάδα επειδή στην Αίγυπτο ένιωθαν οικονομική ανασφάλεια. Η εικόνα που μεταφέρει ο Τσίρκας στις Ακυβέρνητες Πολιτείες για την κοινωνική διαστρωμάτωση της παροικίας είναι σαφώς πιο αντιπροσωπευτική από τα ελιτίστικα στερεότυπα που έχουν επικρατήσει.
Οι μεταπολεμικές κυβερνήσεις προσπαθούσαν λοιπόν να τους κρατήσουν στην Αίγυπτο ή να τους κατευθύνουν ως μετανάστες προς άλλους προορισμούς, ώστε να στέλνουν από εκεί εμβάσματα για την ανοικοδόμηση της «μητέρας πατρίδας».
Επίσης, φοβούνταν τη μαζική άφιξη άνεργων ή χαμηλού εισοδήματος Αιγυπτιωτών, επειδή πίστευαν ότι αυτοί θα ενστερνίζονταν αριστερές ιδέες και θα διατάρασσαν την επιβεβλημένη κοινωνική ειρήνη στην μετεμφυλιακή Ελλάδα.
Τα γραφεία της εφημερίδας «Ταχυδρόμος» σε κάποιο δρομάκι - ΑλεξάνδρειαΤα γραφεία της εφημερίδας «Ταχυδρόμος» σε κάποιο δρομάκι - Αλεξάνδρεια | 
• Προφανώς δεν ήταν τυχαίοι οι προορισμοί που επιλέγονταν για τους Αιγυπτιώτες…
Πράγματι. Αμέσως μετά τον πόλεμο, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών επιθυμεί να εγκατασταθούν οι Αιγυπτιώτες στην ανατολική Μεσόγειο, από τη Συρία και την Παλαιστίνη έως και τη Λιβύη, ώστε να δημιουργήσουν ένα ελληνικό τόξο.
Μετά τη δημιουργία του Ισραήλ το 1948, προωθείται η ιδέα της μετανάστευσης σε αποικίες της Αφρικής για δύο λόγους: επειδή το αποδέχονταν Βρετανοί και Γάλλοι με το σκεπτικό ότι οι Ελληνες θα ήταν σύμμαχοί τους σε περίπτωση εξέγερσης των ντόπιων πληθυσμών και επειδή το ελληνικό κράτος πίστευε ότι δεν υπήρχε για τους Ελληνες κίνδυνος αφομοίωσης (όπως είχε ήδη συμβεί στις ΗΠΑ) σε χώρες που αξιολογούσε ως «κατώτερου πολιτισμού».
Τη μετανάστευση σε αφρικανικές χώρες προώθησε άλλωστε και το Πατριαρχείο της Αλεξάνδρειας επειδή είχε -και έχει- υπό τη δικαιοδοσία του όλη την ήπειρο και αυτός ήταν ένας τρόπος να κρατήσει ακέραιο το ποίμνιό του. Πολλοί πήγαν για παράδειγμα στη Νότια Αφρική, κυρίως τη δεκαετία του 1960.
Οι προορισμοί, όμως, που προτιμήθηκαν τη δεκαετία του 1950 ήταν η Αυστραλία και χώρες της Λατινικής Αμερικής, λόγω και της ευνοϊκής πολιτικής υποδοχής μεταναστών.
• Θα περίμενε κανείς ότι η παροικιακή ηγεσία θα ανέπτυσσε κάποια στρατηγική αποτροπής της μετανάστευσης των Αιγυπτιωτών. Γιατί δεν συνέβη κάτι τέτοιο;
Οταν μιλάμε για παροικιακή ηγεσία εννοούμε την ηγεσία της Ελληνικής Κοινότητας της Αλεξάνδρειας (ΕΚΑ) και του Ελληνικού Εμπορικού Επιμελητηρίου της ίδιας πόλης – όπου παρεμπιπτόντως κατοικούσαν περίπου οι μισοί Αιγυπτιώτες. Τα ίδια λίγο-πολύ άτομα της παροικιακής ελίτ διοικούσαν τους δύο οργανισμούς διατηρώντας στενές σχέσεις με την πολιτική ελίτ της Ελλάδας.
Στη συγκεκριμένη φάση, λοιπόν, το Επιμελητήριο συνεργάστηκε με το ελληνικό Γενικό Προξενείο και διεθνείς οργανισμούς για το αντίθετο: γι΄ αυτό που οι ίδιοι ονόμασαν «αποσυμφόρηση» της παροικίας. Για τη διευκόλυνση, δηλαδή, της μετανάστευσης ανέργων και απόρων στην Αυστραλία και σε άλλους προορισμούς.
Η παροικιακή ηγεσία αναζητούσε επενδυτικές ευκαιρίες σε άλλες χώρες και ήθελε να χρησιμοποιήσει τους Αιγυπτιώτες ως κρίκους ευρύτερων επιχειρηματικών δικτύων της ομογένειας. Παράλληλα, στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου, έκανε την ίδια ανάγνωση της κατάστασης με το ελληνικό κράτος. Πίστευε ότι ένα πλήθος ανέργων και απόρων θα αποτελούσε κίνδυνο για την κοινωνική ειρήνη στην παροικία και θα τροφοδοτούσε την αιγυπτιώτικη Αριστερά.
• Ποιος ήταν ακριβώς ο ρόλος της αιγυπτιώτικης Αριστεράς, την οποία γνωρίζουμε κυρίως μέσα από τη δράση της στον πόλεμο;
Η αιγυπτιώτικη Αριστερά κρατά παραδοσιακά τον ρόλο της αντιπολίτευσης στην παροικία. Και είναι μια αντιπολίτευση με προτάσεις. Ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο μιλάει για την ανάγκη προσαρμογής της παροικίας στις νέες συνθήκες. Υποστηρίζει τον αιγυπτιακό αγώνα για πλήρη ανεξαρτησία.
Ζητάει από τους Αιγυπτιώτες να αποβάλουν τις όποιες σοβινιστικές τάσεις τους και να δεχτούν ότι η Αίγυπτος ως ανεξάρτητο κράτος έχει το δικαίωμα να νομοθετεί κατά το δοκούν.
Επισημαίνει την ανάγκη να προσαρμόσουν οι Κοινότητες την εκπαίδευση στις πραγματικές ανάγκες της παροικίας και να μάθουν οι Ελληνες καλά αραβικά. Ετσι λοιπόν, αντέδρασε έντονα στην προώθηση της μετανάστευσης, αλλά δεν μπορούσε να κάνει κάτι περισσότερο διότι η παροικιακή ηγεσία και οι διπλωματικές αρχές πολέμησαν κάθε πρωτοβουλία που προερχόταν από το χώρο της Αριστεράς.
• Η ελληνική παροικία στην Αίγυπτο, λέτε, βρέθηκε χωρίς καθαρό προσανατολισμό και σε σύγχυση μπροστά στις νέες τοπικές και διεθνείς προκλήσεις. Ποιες είναι οι ευθύνες της ελίτ και ποιες της παροικιακής εκπαίδευσης;
Η ελίτ των μεγαλοεπιχειρηματιών και των βιομηχάνων δεν ξεπερνούσε το 5-6% της παροικίας, αλλά μέσα από τις ευεργεσίες και μέσα από τον έλεγχο των Κοινοτήτων, των Επιμελητηρίων και πελατειακών δικτύων, κατάφερνε να ελέγχει σε μεγάλο βαθμό και την αγορά εργασίας για τους Αιγυπτιώτες.
Ωστόσο, παρά τα μεγάλα κέρδη που αποκόμισε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, η παροικιακή ελίτ δεν φάνηκε πρόθυμη να κάνει σημαντικές δωρεές και επενδύσεις στη μεταπολεμική Αίγυπτο, οπότε έπαψαν να δημιουργούνται και νέες θέσεις εργασίας.
Αυτό, σε συνδυασμό με την οικονομική δυσπραγία που αφορούσε χαμηλόμισθους και μικρές ή μεσαίες επιχειρήσεις, σε συνδυασμό και με την είσοδο στην αγορά καλύτερα μορφωμένων Αιγυπτίων, οι οποίοι αμείβονταν με χαμηλότερους από τους Ελληνες μισθούς, και παράλληλα με την πολιτική που ακολουθούσε το νεότευκτο έθνος-κράτος της Αιγύπτου, μείωσαν τις προοπτικές παραμονής για πολλούς Αιγυπτιώτες.
Και ενώ υπήρχαν επαγγελματικές ευκαιρίες για εξειδικευμένους τεχνικούς και αραβομαθείς, τα κοινοτικά σχολεία εξακολουθούσαν να προετοιμάζουν τους μαθητές κυρίως για καριέρα υπαλλήλου σε ελληνικές επιχειρήσεις και να μην τους μαθαίνουν σωστά αραβικά.
Ποτέ η διδασκαλία της αραβικής δεν έφτασε σε ικανοποιητικό επίπεδο στα κοινοτικά σχολεία, ούτε καν όταν είχε γίνει πια σαφές ότι το αιγυπτιακό έθνος-κράτος διαμορφωνόταν μέσα και από την επέκταση της χρήσης της αραβικής.
Τα κοινοτικά σχολεία (οι Κοινότητες έλεγχαν τα 57 από τα 83 σχολεία το 1955) συνέχισαν να εξυπηρετούν τις ανάγκες της ελίτ, και εστίαζαν υπερβολικά στα εθνοπατριωτικά ιδεώδη προκειμένου να αναχαιτίσουν τον κομμουνιστικό «κίνδυνο». Κάπως έτσι η παροικία βρέθηκε εγκλωβισμένη ανάμεσα στον ελληνικό και τον αιγυπτιακό εθνικισμό.

Είμαι κι εγώ μετανάστης κατά κάποιο τρόπο

«Δεν είμαι Αιγυπτιώτης», δηλώνει ο Αγγελος Νταλαχάνης, στην πρώτη φράση της μελέτης του.
Αυτή ακριβώς η συνθήκη είναι που του επέτρεψε να μελετήσει και να ερμηνεύσει χωρίς συναισθηματισμούς, την αποχώρηση των περισσοτέρων Ελλήνων από την Αίγυπτο. Ωστόσο η επιλογή του δεν έγινε κατά τύχη. «Ανήκω σε μια γενιά εξοικειωμένη με τους μετανάστες και ευαισθητοποιημένη στις συνθήκες που οδηγούν σε μια μετανάστευση», εξήγησε στην «Εφ.Συν.».
«Ενόσω δούλευα τη διατριβή μου, τα μεταναστευτικά κύματα από τη Μέση Ανατολή και άλλες χώρες προς την Ελλάδα με ωθούσαν να ξανασκεφτώ πώς ήταν η ζωή των Ελλήνων στη διασπορά, πώς διαμορφώνεται η ταυτότητα των ομογενών κ.ο.κ. Αλλωστε, είμαι κι εγώ κατά κάποιο τρόπο ένας μετανάστης, αφού εδώ και πολλά χρόνια ζω στο εξωτερικό και με μια βαλίτσα στο χέρι, μεταξύ διαφόρων χωρών».
Ο Νταλαχάνης αποφοίτησε από το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι (EHESS), πήρε το διδακτορικό του το 2011 από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας και εργάστηκε ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στα Πανεπιστήμια Αιξ-Μασσαλίας και Πρίνστον των ΗΠΑ. Τώρα ζει στο Παρίσι και εργάζεται ως ερευνητής για την ιστορία της Ιερουσαλήμ, στο Πανεπιστήμιο του Ανατολικού Παρισιού, όμως… αισθάνεται «πιο άνετα στο Κάιρο» όπου πρωτοπήγε το 2008!
Από τότε έχει συζητήσει με πολλούς Αιγυπτιώτες, ωστόσο επέλεξε να αποκλείσει από τη μελέτη του τις προφορικές μαρτυρίες, καθώς «η ανάλυσή τους θα απαιτούσε διαφορετική μεθοδολογία αφού αυτές είναι φορείς της συλλογικής μνήμης, η οποία με τη σειρά της καθορίζεται από εθνικά αφηγήματα και κοινωνικά στερεότυπα για τον εκτός συνόρων ελληνισμό».
Επικεντρώθηκε λοιπόν στις γραπτές αρχειακές πηγές, παροικιακές, διπλωματικές ή διεθνών οργανισμών, και έθεσε στο υλικό του ερωτήματα που γεννιούνται από σημερινές αγωνίες.
«Αυτή η μελέτη αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του φαινομένου της αποχώρησης» σχολιάζει στην «Εφ.Συν.», «αλλά και τις διαχρονικές σταθερές του, μια από τις οποίες είναι ότι το ελληνικό κράτος κατά κανόνα δεν επιθυμεί να υποδεχτεί μετανάστες. Κι αυτό δεν έχει σχέση με την εθνικότητα των μεταναστών ή τις ανάγκες τους, αλλά με τις πολιτικές-κοινωνικές-οικονομικές προτεραιότητες και ισορροπίες εντός των τειχών.
»Φανερώνει επίσης ότι η ισοπεδωτική αντίληψη πως η ελληνική παρουσία (εντός ή εκτός συνόρων) είναι συμπαγής λειτουργεί ως παραπέτασμα. Ενα παραπέτασμα που καλύπτει τις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες, οι οποίες δεν εμφανίζονται μόνο σε περιόδους “ακυβερνησίας”, αλλά είναι διαρκείς».
Συντάκτης: 
Μικέλα Χαρτουλάρη


____________________

Δευτέρα 14 Δεκεμβρίου 2015

Οι Ελληνες πάνε και στη Φινλανδία...

  ΜΑΥΡΕΣ ΜΕΡΕΣ ΜΝΗΜΟΝΙΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 

Ψάχνουν δουλειά και μία καλύτερη ζωή στον παγωμένο Βορρά

Τι γυρεύει ένας Ελληνας στη Φινλανδία; Αυτή την ερώτηση άκουγε ο κ. Μάνος Κυριαζής όταν πριν τέσσερις δεκαετίες αποφάσιζε να εγκαταλείψει την Ελλάδα και να εγκατασταθεί για πάντα στο παγωμένο Ελσίνκι. Ποτέ δεν φανταζόταν ότι σήμερα, συνεχώς θα κατέφταναν Ελληνες στο μαγαζί του για να του ζητήσουν δουλειά στην ελληνική ταβέρνα που έχει εδώ και 30 χρόνια.

«Ημουν ναυτικός και πριν 40 χρόνια αποφάσισα να μείνω στο Ελσίνκι. Δεν το μετάνιωσα, πήγα καλά στη ζωή μου. Το κυριότερο είναι που σπούδασα τα παιδιά μου, ο γιος μου έχει διδακτορικό στη Χημεία. Στην αρχή ήταν δύσκολα, ειδικά εκείνα τα χρόνια που ήρθα εγώ στη Φινλανδία ήταν όλα πιο ζόρικα. Συνήθισα όμως με τον καιρό» λέει στο protothema.gr που τον συνάντησε έξω από το «καμάρι» του, την ελληνική ταβέρνα «Minos». Μας εξηγεί ότι και εκεί υπάρχουν δυσκολίες, καθώς η χώρα βρίσκεται σε ύφεση και συνεχώς γίνονται περικοπές, ωστόσο την ίδια στιγμή πρόκειται για ένα κράτος που βρίσκεται κοντά στον πολίτη με σημαντικές παροχές και εξαιρετικό εκπαιδευτικό σύστημα. Το μεγάλο παράπονο των περισσότερων είναι η ακρίβεια της ζωής: «Φανταστείτε ότι μόνο το ενοίκιο για το εστιατόριό μου είναι στα 22.000 ευρώ!» λέει ο κ. Κυριαζής.


Το εστιατόριο «Minos» βρίσκεται μέσα στο πολύ γνωστό εμπορικό κέντρο Kampii και φημίζεται για το καλό του φαγητό που αποτελεί γαστρονομικό στέκι όχι μόνο για Ελληνες αλλά και για Φινλανδούς. Το τελευταίο διάστημα αποτελεί πόλο έλξης και για… υποψήφιους υπαλλήλους. «Εχει αυξηθεί ο αριθμός των Ελλήνων που λόγω της κρίσης φτάνουν ακόμα και στη μακρινή Φινλανδία. Εδώ στο μαγαζί έρχονται πολλοί και μου ζητάνε δουλειά. Και όχι μόνο Ελληνες, έρχονται και Αλβανοί που φεύγουν από τη χώρα μας και ψάχνουν αλλού καλύτερες συνθήκες».
Πρόσφατα στο προσωπικό του κ. Κυριαζή, προστέθηκε και ο 35χρονος Μάνος από τη Ρόδο. «Είκοσι μέρες έχω στη Φινλανδία. Είμαι οικονομικός αλλά και ερωτικός μετανάστης. Δεν πήγαινε άλλο στην πατρίδα. Η ζωή είναι καλύτερη εδώ, μόνο ένα αρνητικό έχει. Μου λείπει ο ήλιος της Ελλάδας» λέει στο protothema.gr.
Οι πολιτικές συζητήσεις για τις εξελίξεις στην Ελλάδα δεν λείπουν ποτέ από τα τραπέζια του «Minos». Δύο Ελληνες που έχουν πάει για έναν απογευματικό, μερακλίδικο καφέ σπεύδουν να μας πουν πώς βλέπουν τα πράγματα στην πατρίδα: «Μας πληγώνουν όσα γίνονται στην Ελλάδα και μας κάνει εντύπωση που όσοι φταίνε για την κατάσταση έχουν το θράσος να δείχνουν με το δάχτυλο. Και μπορεί η Φινλανδία να κράτησε αυστηρή στάση απέναντι στην Αθήνα στην πορεία των διαπραγματεύσεων, αλλά η αλήθεια είναι ότι εμείς τους δώσαμε το δικαίωμα».

Πάνω από 1.000 Ελληνες στη Φινλανδία

Ο αριθμός των Ελλήνων που ζουν στη Φινλανδία έχει αυξηθεί πολύ στα χρόνια της κρίσης. Ενώ πριν λίγα χρόνια δύσκολα έβρισκες Ελληνα, τώρα στην παγωμένη αυτή χώρα του Βορρά και κυρίως στο Ελσίνκι έχουν μετεγκατασταθεί περισσότεροι από 1.000 συμπολίτες μας. Η ελληνική κοινότητα είναι δραστήρια και συνεχώς διοργανώνονται πολλές δράσεις για να μένει ζωντανό το ελληνικό στοιχείο, κυρίως μέσω του «Σύνδεσμου Ελλήνων Φινλανδίας».

Διαφορές στις τιμές μεταξύ Ελλάδας και Φινλανδίας (κατά μέσο όρο)
Μπύρα (0,5 λίτρα) Ελλάδα: 3.00 €, Φινλανδία: 5.50 € Διαφορά: +83.33%
Καπουτσίνο Ελλάδα: 2.94 €, Φινλανδία: 3.14 €, Διαφορά: +6.70%
Coke/Pepsi (0,33 λίτρα) Ελλάδα: 1.41 €, Φινλανδία: 2.21 €, Διαφορά: +56.33%
Νερό (0,33 λίτρα) Ελλάδα: 0.50 €, Φινλανδία 1.56 €, Διαφορά: +212.76%
Φρέσκο ψωμί (μισό κιλό) Ελλάδα: 0.84 €, Φινλανδία: 1.96 €, Διαφορά: +133.97%
Στήθος κοτόπουλο φιλέτο Ελλάδα: 6.68 €, Φινλανδία: 9.71 €, Διαφορά: +45.33%
Πορτοκάλια (το κιλό) Ελλάδα: 0.93 €, Φινλανδία: 1.83 €, Διαφορά: +96.88%
Ντομάτες Ελλάδα: 1.26 € , Φινλανδία: 3.21 €, Διαφορά: +154.53%
Τσιγάρα Ελλάδα: 4.00 €, Φινανδία: 6.00 €, Διαφορά: +50.00%
Εισιτήρια ΜΜΜ Ελλάδα: 1.20 €, Φινανδία: 3.00 €, Διαφορά: +150.00%
Ταρίφα ταξί Ελλάδα: 3.00 €, Φινλανδία: 6.00 €, Διαφορά: +100.00%
Ενοίκιο γκαρσονιέρα (κέντρο) Ελλάδα: 247.62 €, Φινλανδία: 697.77 €, Διαφορά: +181.79%
Μέσος μισθός Ελλάδα: 833.98 €, Φινλανδία: 2,192.82 €, Διαφορά: +162.93%

___________
http://www.sofiatimes.com

Πέμπτη 3 Δεκεμβρίου 2015

Οι Ελληνες μετανάστες στην Αμερική στον 20ό αιώνα

Μετανάστες, Ελλάδα, ΗΠΑ, εφημερίδες

metanastes_ameriki.jpg

http://www.kar.org.gr

 Σ υγκλονίζει η έκθεση του γενικού πρόξενου της Ελλάδας στη Μασσαλία (1901-1902) για την κατάσταση των Ελλήνων μεταναστών, που μαζί με χιλιάδες Ιταλούς, Ιρλανδούς και άλλους Ευρωπαίους γεμίζανε τα πλοία για την Αμερική.
«Ομολογώ ότι μπροστά στο θέαμα των διερχόμενων (μεταναστών) Ελλήνων η συνείδησή μου εξανίσταται. Οι μετανάστες, στους οποίους κάποιοι υπόσχονται τον επίγειο παράδεισο, παύουν να θεωρούνται ανθρώπινα όντα από τη στιγμή του απόπλου του ατμόπλοιου για Μασσαλία ή για άλλα ευρωπαϊκά λιμάνια.
Ο μετανάστης μεταβάλλεται σε εμπόρευμα, σε είδος. Είναι θύματα των μεγάλων ατμοπλοϊκών εταιρειών. Υποθηκεύουν ή πουλάνε ό,τι κι αν έχουν παραδίδοντας τα πάντα στους πράκτορες αυτών των εταιρειών.
Οσες φορές απευθύνθηκα σε ατμοπλοϊκές εταιρείες -γράφει ο πρόξενος- για την προστασία Ελλήνων, που δεν τους επέτρεψαν να αποβιβαστούν στην Αμερική για διάφορους λόγους, οι πράκτορες αποποιούνται την επιστροφή των χρημάτων με επιχείρημα ότι αυτοί οι δυστυχείς υπέγραψαν συμφωνητικό προ του απόπλου από τον Πειραιά. […]
Αυτή τη στιγμή που γράφω, μπροστά στο προξενικό κατάστημα βρίσκονται περί τους 800 μετανάστες που ζητούν τη συνδρομή μου για να φύγουν στις ΗΠΑ και άλλοι για να συλληφθούν αυτοί που τους αφαίρεσαν με απάτη τα χρήματά τους. Αλλοι ζητούν την παρέμβασή μου ώστε να εισαχθούν σε φρενοκομείο της πόλης ως ψυχικά πάσχοντες από τις κακουχίες και τις στερήσεις του διάπλου».
Τραγική η πορεία στην ξενιτιά των ΗΠΑ για τους μετανάστες από την Ελλάδα και από τις άλλες χώρες στις αρχές του 20ού αιώνα. Πολλοί ήταν αυτοί που έχαναν τα λογικά τους κατά τον εικοσαήμερο διάπλου του Ατλαντικού και άλλοι που δεν άντεχαν τις κακουχίες της ζωής μακριά από την πατρίδα. Ακόμη πιο σκληρές όμως ήταν οι σκηνές που διαδραματίζονταν με τους ανθρώπους που έχαναν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.
Οι ναυτικοί κανονισμοί προέβλεπαν τη ρίψη του πτώματος στη θάλασσα μέσα σε ασφαλτωμένο φέρετρο για να μη γίνει ο νεκρός τροφή για τα ψάρια. Ομως τις πιο πολλές φορές ο πλοίαρχος προκειμένου να αποφύγει δυσάρεστες καταστάσεις από τους συγγενείς, τους συνοδούς και τους υπόλοιπους μετανάστες, διέταζε το πλήρωμα να ρίξει τους νεκρούς στη θάλασσα μέσα στη νύχτα.
«Πόντισον», έδινε τη διαταγή ο καπετάνιος και το πτώμα κυλούσε πάνω στο σανίδι, δεμένο με ένα βαρίδι στα πόδια κι έπεφτε στον ωκεανό μέσα στο πηχτό σκοτάδι. Το όνειρο του Νέου Κόσμου τελείωνε με την υπογραφή του καπετάνιου, του ιατρού του πλοίου και δύο ακόμα μαρτύρων σε μία ληξιαρχική πράξη θανάτου, ενώ τα πράγματα του νεκρού παραδίδονταν στην αρμόδια προξενική αρχή.
Οσοι κατάφερναν να φτάσουν στην ακτή καταρρακωμένοι από τις κακουχίες, παραδίνονταν στο Αμερικανικό Γραφείο Μετανάστευσης απ’ όπου πολλοί απορρίπτονταν και επέστρεφαν άπραγοι πίσω, αφού προηγουμένως είχαν παραδώσει το όποιο κομπόδεμά τους στους πράκτορες των ατμοπλοϊκών εταιρειών και σε άλλους εμπόρους ελπίδων.
Η ελληνική εφημερίδα της Νέας Υόρκης «Θερμοπύλες» έγραφε στις 10 Απριλίου του 1903:
«Και μαρμάρινη καρδιά να έχει κάποιος θα συντριβεί βλέποντας πολλούς Ελληνες μετανάστες να αποπέμπονται και να βρίσκονται μέσα στην απόγνωση. Πολλοί υποθήκευσαν τα κτήματά τους στην Ελλάδα για να πληρώσουν τα εισιτήρια.
»Αλλοι μόλις άκουσαν ότι δεν γίνονται δεκτοί (από το Αμερικανικό Γραφείο Μετανάστευσης) αποπειράθηκαν να αυτοκτονήσουν πέφτοντας στη θάλασσα. Σε όλα τα πρόσωπα ήταν διακριτή η συντριβή της καρδιάς και η απόγνωση. 200 και πλέον Ελληνες μετανάστες αποπέμφθηκαν τους τελευταίους τρεις μήνες, μεταξύ αυτών και γυναίκες που δεν βρέθηκαν οι διευθύνσεις των συγγενών τους στις ΗΠΑ. Τι θα απογίνουν τώρα αυτές οι γυναίκες επιστρέφοντας στη Γαλλία;»
Ποια τύχη περίμενε όμως όσους γίνονταν δεκτοί;
Η ελληνική εφημερίδα «Ατλαντίς» της Νέας Υόρκης καταγγέλλει, τον Γενάρη του 1902, τη σωματεμπορία μικρών παιδιών από την Πελοπόννησο και από άλλες περιοχές της Ελλάδας, που στέλνονται στις ΗΠΑ και γυρνούν στους δρόμους κάνοντας ό,τι τους προστάξουν οι δουλέμποροι. Αλλη εφημερίδα των Ελλήνων της Αμερικής, ο «Λοξίας» γράφει στις 18 Μάρτη του 1903:
«Οι Ελληνες μετανάστες στην Αμερική βρίσκονται σε αθλιότατη κατάσταση, ακόμη χειρότερη κι από αυτή άλλων εθνικοτήτων όπως για παράδειγμα οι Κινέζοι. Αποβιβαζόμενος στις ΗΠΑ ο Ελληνας μετανάστης, ταλαιπωρημένος από την αφόρητη οικονομική καχεξία και χωρίς να μπορεί να βρει δουλειά, δίχως να γνωρίζει τη γλώσσα, γίνεται έρμαιο στα χέρια αυτών που τον παρέσυραν στο κυνήγι του αμερικανικού χρυσού.
»Γίνεται δούλος. […] Γίνεται πλανόδιος. Στερείται της αναγκαίας τροφής. Κοιμάται σε υπόγεια χωρίς στοιχειώδη θέρμανση και υγιεινή. Γυρνά στους δρόμους με χειράμαξες πουλώντας φρούτα. Τον ξυλοφορτώνουν οι κλητήρες. Παραμένει υπό αφόρητο ψύχος και υπό αφόρητη ζέστη.
»Περιορίζει στο ελάχιστο τον νυχτερινό ύπνο. Γυρίζει ρακένδυτος και ρυπαρός. Συλλαμβάνονται καθημερινά. Οδηγούνται στα κρατητήρια ως παραβάτες των αστυνομικών διατάξεων. Γίνονται αντικείμενο (ρατσιστικών) επιθέσεων. Παλεύουν να εξοικονομήσουν ελάχιστα για να ζήσουν καταστρέφοντας την ίδια τους τη ζωή, αφού οι πιο πολλοί γίνονται φθισικοί».
* συγγραφέας και επιμελητής των εκδόσεων «Επιλογές»